Hıristiyanlıkta Bahar Bayramı; Paskalya, Alban Eilir, Eostar, Eostre, Kutsal Bakire Meryem’e Duyurulma Bayramı, Ağaç Bayramı, Lady Day, NawRuz, No Ruz, Ostara, Bahar Ayini ve Paskalya olarak da bilinir.
Paskalya 22 Mart’tan 25 Nisan’a kadar Pazar günlerine denk gelebilir. Genel bir kural olarak 21 Mart’tan sonraki ilk “yeni ay” gerçekleştikten sonraki ilk Pazar günü bayram kutlanır ancak bu durum mezhep ve coğrafyalara göre değişebilir.
Bahar ekinoksuyla ilgili üç imge Hıristiyan algılamasını belirliyor:
a)Doğum’a hazırlık
b)Işığın ve yaşamın karanlık ve ölüm üzerinde zaferi
c)Tanrı ve tanrıçaların üç günlüğüne yeraltına inmesi
Tarihsel olarak Hıristiyanlar Paskalya’yı iki olayla anlamlandırırlar:
- Melek Cebrail’in 25 Mart’ta Meryem’e hamile olduğunu bildirdiğine inanılır. Zaten İsa’nın da tam 9 ay sonra 25 Aralık’ta doğduğu inancı hakimdir.
- İsa bir Cuma günü çarmıha gerilir. Öldükten sonra İsa’nın bedeni 3 gün boyunca cansız olarak Cehennem’de bekler. 3. gün sonunda (Paskalya Pazarı) İsa’nın ruhu bedeniyle birleşerek ölümden uyanır ve cennete yükselir. Hıristiyanlar bir anlamda İsa’nın ölüm üzerindeki zaferini kutlarlar.
Ayrıca Doğu Avrupa’da Paskalya St. George’s Day olarak da kutlanır. Aziz George ya da Aya Yorgi yaygın bir külttür. İsa’nın 12 Havarisinden biri olan Aziz George dragon avcısı ve kurtarıcı (bir tür Hızır) olarak tanınır ve elindeki efsanevi silahıyla (büyük ölçekli, metal flamaya benzetilebilecek bir tür satır) kötülüklere karşı savaşır.
Hıristiyanlık öncesi dönemde Yahudiler 21 Mart’ta “Purim” bayramı kutlamaktaydı. Bu bayram kahraman kraliçe Esther’in halkını şeytan Haman’ın gazabından koruması ve zaferi için kutlanmaktaydı. Bu bayrama “Passover” da denmekteydi ve Exodus’ta geçen bir katliam öyküsü üzerine kuruluydu. Bu öyküye göre ölüm melekleri Yahudilerin evlerinin üzerinden geçerek kapıları kurban kanıyla işaretlenmemiş evlerin en büyük oğlunu öldürdüler. Bayram bu katliamdan kurtulmanın bir sembolü olarak kutlanmaktaydı.
1582 yılında Papalık Gregoryen takviminin başlangıcını Noel olarak belirleyene kadar tüm Hıristiyanlık dünyası 21 Mart tarihini yeni yılın başlangıcı kabul ediyordu.
İnançların Pagan Kökleri
Hıristiyanlar arasındaki önemli tartışmalardan biri de tüm bu inançların ve bayramların Pagan kökleriyle ilgilidir. Bazı Hristiyanlar inançlardaki Pagan kökleri doğal bulurken daha radikal Hıristiyanlar bunların dinlerini zayıflatmak için sonradan uydurulmuş öyküler olduğunu iddia ederler.
- Frigya bereket tanrıçası Kibele’nin Sevgilisi Attis her yıl 22-25 Mart arasında canlanır ve Kibele ile aşk yaşar. Attis bir bakirenin oğludur ve Ortadoğu ve Anadolu’da Tammuz, Osiris, Dionisus ve Orpheus adıyla anılan tanrılarla aynıdır.
- Tanrı ve tanrıçalar 3 gün boyunca yeraltına inerler ve toprağı kötülükten arındırırlar.
- Bahar tanrıçası Eostre (aynı zamanda Avrupa’da gündoğumu tanrıçasıdır ve geldiği yöne onun adı verilmiştir- East, est vb.) yüzünü gösterir ve dünya aydınlanır.
- Bereket Tanrıçası Demeter’in kızı Persephone yeraltı tanrısı Hades tarafından kandırılır ve kaçırılır. Bunun üzerine Demeter bolluğu bereketi dünyadan esirger. Araya giren tanrılar (Zeus) Persephone’nin altı ay yeraltında Hades’le altı ay ise yerüstünde annesiyle kalmasına karar verir. 21 Mart Persephone’nin Demeter’e kavuştuğu ve yeryüzünde bolluk ve bereketin başladığı dönemdir.
- Işık tanrısı ikizi olan karanlık tanrısı üzerinde 21 Mart’ta zaferini ilan eder.
- 21 Mart’ta tanrıçalar toprak altına inerler.
- Kelt mitolojisine göre kışı yeraltında geçiren tanrılar uykularından bu dönemde uyanarak yeryüzüne çıkarlar.
SEMBOLLER VE ADETLER
Hıristiyanlıkta bahar bayramı sembolleri Yumurta, Beyaz Tavşan, Zambak’tır.
Yumurta: Yumurta sarısının merkezdeki Güneş Tanrısı, çevresinin ise bereketi simgeleyen Tanrıçalar olduğuna inanılmıştır. Yumurta aynı zamanda doğum, yaşam ve dirilmenin simgesidir. Yeni başlangıç, devamlılık, büyüme ve bereketin simgesidir. Tepelerden aşağı yumurtalar yuvarlanır.
Tavşan: İnanışa göre Eostre dolunayda bir yumurta ve tavşan görmüştür. Bir diğer rivayete göre Eostre karda yaralı bir kuş bulur. Kışın yaşayıp yem olmaması için onu beyaz bir tavşana çevirir.
Zambak: Çiçekler baharın gelişini simgeler. Genç erkeklerden zambak kabul eden genç kızlar evliliği de kabul ederler.
- Britanya’daki Keltler soğuk ve karanlıktaki kötülükleri kovmak için dev ateşler yakarlar.
- Çekoslovakya’da ve Yukarı Silesia’da genç erkekler genç kızların bacaklarına dallarla vurrlar, kızlar da bu durumdan kurtulmak için onlara boyalı yumurta verirler. Bu durumun genç kızlara şans getirdiğine inanılır.
- Yumurta tokuşturma ise hemen her yerde var olan bir adettir. Yumurtaları birbirine vururken “İsa dirildi” diye bağırmak Yunanistan’dan Norveç’e kadar her yerde yaygındır.
- Katolik Polonyalılar ilk renkli yumurtanın Meryem tarafından Hz İsa’yı eğlendirmek için yapıldığına inanırlar.
- Ruslar ise yarasaların kutsal Paskalya yumurtasını yiyen farelerden türediğine inanır.
- Macaristan’da genç erkeklerin genç kızları ıslatması adeti vardır. Paskalya sonrasındaki Salı ise kızlar erkekleri ıslatırlar.
- İngiltere’de fakirlere pasta dağıtılması bir Paskalya adetidir.
- İrlanda çiftçileri 21 Mart’ı sabah erken kalkıp güneşin doğmasını bekleyerek karşılıyorlar. O gün güneşin dansettiğine (Sun Dance) inanılır.
Kaynaklar: Mike Nichols-Lady Day, Linda E. Savage, PhD-The Significance of Spring Equinox, Pip Wilson-The Folklore of Easter, Mall Hiiemea-Some Possible Origins of St. George’s Day Customs and Beliefs
Mike Nichols-Lady Day www.ucc.ie/fecc/springequinox.html
Linda E. Savage, PhD-The Significance of Spring Equinoxwww.iamgoddess.com/creatrix/words/spring_equinox.html
Pip Wilson-The Folklore of Easter http://www.wilsonsalmanac.com/easter.html
Mall Hiiemea-Some Possible Origins of St. George’s Day Customs and Beliefshttp://www.folklore.ee/folklore/nr1/georg.htm