Kültür-Sanat gündem değerlendirmesi kapsamında bu çalışmada ele alınan konu başlıkları şöyleydi: İdlib’de gerçekleşen saldırının kültür sanat alanına etkisi, bu dönemde belediyelerin kültür-sanat ajandasında yer alan gündemler, Covid 19’un kültür-sanat alanına etkisi ve sanatta sansür. Değerlendirme için kullanılan haber akışına buradan ulaşabilirsiniz.
Savaş ve Sanat
27 Şubat 2020 tarihinde Suriye’nin İdlib kentinde Suriye ordusu tarafından gerçekleştirilen saldırı sonucu 33 askerin hayatını kaybetmesinin ardından Türkiye genelinde kültür-sanat etkinlikleri iptal edildi ya da ertelendi. Yaşanan gelişmenin ardından İstanbul Büyükşehir Belediyesi, üç gün boyunca tiyatro oyunları sahnelememe kararı almanın yanı sıra Cemal Reşit Rey Salonu’nda gerçekleşecek Monica Molina konserini iptal etti. Bununla beraber aynı hafta futbol liglerindeki maçlar gerçekleştirildi.
Etkinlik iptal haberlerinin, sanat ve kurumlar tarafından çeşitli şekillerde kamuoyu ile paylaşıldığı söylenebilir: “OzBi” lakaplı rap sanatçısı Onur Dursun Twitter hesabından yaptığı açıklamada, ailelerin acısına duyarlı olduğu için bir sanatçı olarak konserini iptal ettiğini açıklayarak yaşanan saldırıya duyduğu utancı dile getirdi. İş Sanat, saldırıyı kınayan bir açıklama ile 1,2 ve 4 Mart’ta gerçekleşecek etkinlikleri iptal ettiğini duyurdu. Bazı kurumlar ise sebebine değinmeden sadece iptal duyurularında bulundu. Bunlarla beraber Edis, Deniz Akkaya, Yusuf Güney, Demet Akalın gibi isimler sosyal medya hesaplarından saldırıyı kınadıklarını duyurdular. Fazıl Say, Instagram hesabından yaptığı açıklamada yas ilan edilen günlerde sadece kültür-sanat etkinliklerinin iptal edildiğine dikkat çekerken sanat ile anma yapmanın ve yas tutmanın mümkün olduğunu vurguladı. Cem Küçük, Türkiye Gazetesi’ne yazdığı yazıda, saldırı ile ilgili herhangi bir açıklama yapmadıkları için Cem Yılmaz ve Sıla’yı hedef gösterdi. Ankara Sanat Tiyatrosu ise, 6 Mart günü sahneledikleri “Bir Anarşistin Kaza Sonucu Ölümü” adlı oyununun ardından “Savaşa Hayır” pankartı açtı. Açılan bu pankartı seyirciler alkışlarıyla destekledi.
Belediyeler ve Sanat
Belediyelerin kültür-sanat etkinlikleri hakkında yapılan taramalarda, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nda gerçekleşen gelişmeler önplandaydı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları 2020 sezonunda sahneleyeceği oyunları ve bu bağlamda çalışacağı yazar ve yönetmenleri duyurdu. 8 Mart Dünya Kadınlar Günü haftasında yapılan bu duyuruda kadın sanatçıların çoğunlukta olması dikkat çekti. 2020 sezonunda İBB Şehir Tiyatroları sahnelerinde kadın hikayelerinin görünür olduğu oyunlarda kadın yazar ve yönetmenlerin yer aldığı söylenebilir. Aynı zamanda 6 Mart 2020 tarihinde, İBB Şehir Tiyatroları’ndan ihraç edilmiş oyuncular Şehir Tiyatroları’na geri döndü. 15 Temmuz darbe girişiminin ardından Şehir Tiyatroları’ndan ihraç edilen sanatçılar işlerinin iade edilmesi için dava açmış ve bu davayı kazanmışlardı. Kadrolu çalışan oldukları için Levent Üzümcü ve Ragıp Yavuz’un davaları ise hala devam ediyor. Üzümcü davası devam etmesine rağmen Şehir Tiyatroları bünyesinde sahnelenecek bir oyunda yer alacak.
Bu gelişmelerle beraber 2016 yılında Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’ne kayyum atanmasının ardından 3 yıldır oyunlarını Belediyeden bağımsız olarak sergileyen Amed Şehir Tiyatrosu yeni açılacak sahnenin inşaatını tamamlamak adına destek çağrısında bulundu. Birçok tiyatro grubu ve sanatçısı bu çağrıya yanıt vererek çok amaçlı tasarlanan salonun açılmasına katkıda bulundular.
Kovid-19’un Sanata Etkisi
Bu değerlendirmenin yapıldığı dönemde Türkiye’de Koronavirüs vakası henüz tespit edilmediği için daha çok yurtdışından örnekler ile sanatın salgından nasıl etkilendiği ele alınmıştı. Yapılan taramalardan anlaşıldığı kadarıyla kültür-sanat alanının salgından güçlü bir şekilde etkilendiği söylenebilir. Örneğin, Fransa’da bulunan Louvre Müzesi 2 Mart tarihi itibariyle ziyarete kapatıldı. Müzenin ne zaman açılacağına dair herhangi bir açıklamada bulunulmadı. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi tarafından Irak’taki vaka sayısının artmasıyla beraber Newroz etkinlikleri ikinci bir duyuruya kadar iptal edildi. Bunlarla beraber, 2020 yılının Nisan ayında vizyona girmesi hedeflenen yeni James Bond filmi Ölmek İçin Zaman Yok’un prömiyer tarihi Kasım 2020’ye ertelendi. Filmin yapımcıları, toplum sağlığının filmin getireceği maliyetten daha değerli olduğunu söyleyerek erteleme haberini duyurdu. Salgın sinema sanatı için bir tehdit olarak öngörülürken Netflix hisselerinin salgın sebebiyle değerleneceğine dair analizler gündeme geldi.
Sanatta Sansür
Ocak ayında yaşanan Elazığ depreminin ardından Berna Laçin’e yazdığı tweet’ler gerekçe gösterilerek soruşturma açılmıştı. Bu gelişmenin ardından sanatçının rol aldığı “Hayal Satıcısı” adlı tek kişilik oyunun, Samsun Atakum’daki Büyükşehir Belediyesi Sanat Merkezi’nde ve Doğa Koleji’nde sahnelenmesine Belediye tarafından izin verilmedi. Ardından Atakum Belediyesi tarafından temin edilen konferans salonunda oyun sahnelendi. Ancak 10 Mart günü ise Ordu’da sahne alacak Berna Laçin’i MHP Ordu Milletvekili Cemal Enginyurt hedef gösterdi. Enginyurt’un açıklamasının ardından Ordu Büyükşehir Belediyesi Twitter hesabından “Hayal Satıcısı” oyun etkinliğinin kendi organizasyonları olmadığını duyurdu.